Η Δερβιτσάνη,το αυτοδέσποτο κεφαλοχώρι της Κάτω Δερόπολης, όχι μόνο κατά την εποχή της τουρκικής σκλαβιάς, αλλά και αργότερα, διατήρησε ψηλά το εθνικό της φρόνιμα. Οι όλοι αγώνες μας, συναντάνε τη συλλογικότητά τους κατά την περίοδο της δεκαετίας του 1930.
Ο αείμνηστος ηγέτης των απανταχού Βορειοηπειρωτών. Βασίλειος Μ. Σαχίνης, ο οποίος εκτελέστηκε το έτος 1943 στο Αργυρόκαστρο, έλεγε χαρακτηριστικά για τους Δερβιτσιώτες:
«Με τους Δερβιτσιώτες μπορεί κανείς να κατέβει ζωντανός και στον Άδη».
Ακόμη και οι μπέηδες του Αργυροκάστρου έλεγαν:
«Στην Δερβιτσάνη δεν μπορεί να πατήσει όχι μόνο ξένος αλλά ούτε πόδι ποντικού δεν μπορεί να πατήσει».
Και αυτό διότι οι χωροφύλακες και οι απεσταλμένοι των μπέηδων στη Δερβιτσάνη, οι οποίοι πήγαιναν για να συλλέξουν τους φόρους, φοβόταν να μπουν στο χωριό. Έτσι πάντοτε περίμεναν κάτω στην είσοδο
του χωριού μας, έναν ειδικό απεσταλμένο για να λάβουν όσα έπρεπε κατά την τότε νομοθεσία.
Η τοπική παράδοση αναφέρει πως κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821, πολλοί Δεροπολίτες από τη Δερβιτσάνη συμμετείχαν οργανωμένα στην ηρωική εξέγερση του Γένους. Συγκεκριμένο αριθμό αγωνιστών από τον τόπο μας δεν γνωρίζουμε. Αυτό όμω ςπου είναι γνωστό είναι πως το 1821 ο Σταύρος Μπόμπης από τη Δερβιτσάνη κατέβηκε στην Επανάσταση με σημαντικό αριθμό αγωνιστών, όπως το Γιωργάκη Τάλιο, το Ντίνο Ντρίτσο, το Λιώλη Ντραγκούτα και άλλους.
Επίσης και ο θρυλικός αρματωλός Πλιάτσκας κατάγονταν από τη Δερβιτσάνη. Σύμφωνα με τον Παναγιώτη Αραβαντινό, φονεύθηκε το 1810, όταν ο Βελής Πασάς κατεδίωκε τους κλέφτες στη Θεσσαλία.
Άλλοι «μεγάλοι» Δερβιτσιώτες ήταν ο Τσώνης, ο οποίος έδρασε στη Ρούμελη, ο Σπύρος Σύρμος, ο οποίος ήταν πρωτοπαλίκαρο του Στρατηγού Γρίβα-Γαρδικιώτη, καθώς και πολλοί άλλοι πολεμιστές
Παρακάτω σας αναφέρουμε ένα αξιοπρόσεκτο γεγονός:
Το έτος 1882, Τούρκοι στρατιώτες λεηλάτησαν το μποστάνι ενός γεωργού στη Δερβιτσάνη. Εξοργισμένοι οι άλλοι γεωργοί επιτέθηκαν εναντίον των Τούρκων στρατιωτών, τους οποίους και κατάφεραν να αφοπλίσουν. Για αντίποινα οι τουρκικές αρχές του Αργυροκάστρου συνέλαβαν, βασάνισαν και φυλάκισαν πολλούς Δερβιτσιώτες. Κάποιους μάλιστα τους έκλεισαν στις φυλακές των Ιωαννίνων. Ένας από τους φυλακισμένους στα Ιωάννινα ήταν ο παπά Κώστας Μάιτσος.
Αυτή ήταν μια σύντομη αναφορά στη συμμετοχή και τη στάση των τότε προγόνων μας στους εθνικούς και απελευθερωτικούς μας αγώνες.
Σε επόμενες δημοσιεύσεις μας θα αναφερθούμε αναλυτικότερα και σε άλλα σχετικά συμβάντα.
Έρευνα – παραπομπές:
“Η Δερβητσάνη της Κάτω Δροπόλεως Αργυροκάστρου” Γ. Παπαδόπουλος, Αθήνα 1978